Zespół NARP - zaburzenie mitochondrialne

Neurogenna miopatia z ataksją i zwyrodnieniem barwnikowym siatkówki, czyli zespół NARP (ang. neuropathy, ataxia, pigmentary retinopathy) to klinicznie heterogenny (niejednorodny) stan chorobowy charakteryzujący się często połączeniem neuropatii czuciowo-ruchowej, ataksji móżdżkowej oraz barwnikowej retinopatii (zwyrodnienie siatkówki). Zespół NARP najczęściej uaktywnia się u adolescentów i młodych dorosłych, rzadko u dzieci i zaliczany jest do zaburzeń mitochondrialnych.

Nazwy choroby: neurogenna miopatia z ataksją i zwyrodnieniem barwnikowym siatkówki, zespół NARP, neuropathy, ataxia, pigmentary retinopathy

Rozpowszechnienie: 1-9:100 000

Przyczyny i dziedziczenie

NARP dziedziczy się w linii matczynej, związany z mutacją punktową 8993T> G w genie MTATP6, DNA mitochondrialnego, kodującego podjednostkę 6 mitochondrialnej ATP-azy (syntazy ATP). Mutacja 8993T> G powoduje zamianę aminokwasów highly conserved leucine 156 (wysoce konserwatywna leucyna 156) na argininę (L156R) i prowadzi od poważnych zaburzeń syntezowania ATP mitochondrialnego, zmniejszenia produkcji energii komórkowej i w efekcie śmierci komórki, szczególnie w tkankach wysoce zależnych od fosforylacji oksydacyjnej, jak mózg i siatkówka oka.

Mutacja ta występuje również u 8-10% pacjentów z zespołem Leigha. Przypadki te są tradycyjnie definiowane jako dziedziczony w linii matczynej zespół Leigha (maternally-inherited Leigh syndrome , MILS). MILS jest najcięższą postacią zespołu NARP i zwykle przejawia się w kolejnych pokoleniach osób dotkniętych wadą (pseudo-antycypacja).

Obraz kliniczny

Obejmuje kombinację następujących objawów:

- wczesna retinopatia o charakterze „ziaren soli i pieprzu”;

- retinopatia barwnikowa siatkówki;

- oczopląs (drgania gałek ocznych);

- ślepota;

- opóźnienie rozwoju;

- demencja (otępienie);

- uszkodzenie słuchu;

- problemy z uczeniem się;

- napady drgawek;

- ataksja (niezborność ruchowa);

- neuropatia czuciowa;

- atrofia drogi piramidowej;

- zaburzenia pnia mózgu;

- proksymalne (bliższe, odsiebne) neurogenne osłabienie mięśni.

Możliwości terapeutyczne

Leczenie jest jedynie wspierające. Jednak ostatnie badania in vitro sugerują, że substancje zwane antyoksydantami mogą okazać się pomocne w terapii.

Patrz: zespół Leigha

Na podstawie: Orphanet