Choroba Krabbego
Choroba Krabbego to rzadkie zaburzenie lizosomalne obejmujące istotę białą ośrodkowego układu nerwowego (mózg i rdzeń kręgowy) i obwodowy układ nerwowy (nerwy na naszym ciele). W jej przebiegu dochodzi do zniszczenia osłonek mielinowych komórek nerwowych, a także samych komórek nerwowych, co skutkuje pojawieniem się objawów choroby Krabbego. Należy wiedzieć, że choroba ta jest zaliczana do zaburzeń zwanych leukodystrofiami.
Leukodystrofie polegają na upośledzeniu wytwarzania osłonek mielinowych na komórkach nerwowych. Osłonki te pełnią funkcje ochronne, izolujące i przyspieszają przepływ impulsów nerwowych. Mielinę tworzą enzymy, a dana leukodystrofia obejmuje nieprawidłowości wyłącznie jednego enzymu. W przypadku choroby Krabbego nieprawidłowości dotyczą enzymu zwanego galaktocerebrozydazą, niezbędnego do metabolizmu mieliny.
Inne nazwy choroby:
- niedobór GALC - GALC deficiency
- niedobór galaktocerebrozydazy - Galactocerebrosidase deficiency
- niedobór galaktosylceramidazy - Galactosylceramidase deficiency
- leukodystrofia "globidowa" (z wielojądrzastymi komórkami w istocie białej) - Globoid cell leukodystrophy
Rozpowszechnienie:
- w populacjach północnoeuropejskich: 1/100 000 w populacjach
- na świecie: 1/100 000 - 1/250 000 żywych urodzeń.
Najczęstszą postacią choroby Krabbego jest postać niemowlęca, która stanowi 85-90% przypadków w populacjach północnoeuropejskich
Przyczyny i dziedziczenie: mutacje w genie GALC (14q31) kodującym galaktocerebrozydazę, rzadziej w genie PSAP (10q21-q22), kodującym sapozynę A, tzw. sfingolipidowe białko aktywatorowe. Dziedziczenie odbywa się autosomalnie recesywnie.
Zatem jeśli oboje rodziców posiada wadliwą kopię genu GALC i oboje przekażą ją swojemu dziecku, wówczas istnieje 25% ryzyka (1 do 4), że dziecko będzie chore. Ryzyko, że rodzeństwo dziecka z chorobą Krabbego będzie zdrowe, ale będzie nosicielem mutacji w genie GALC wynosi 2 do 3. Rodziny, w których występuje choroba Krabbego powinny być objęte poradnictwem genetycznym.
Objawy i diagnostyka
Początek objawów bywa zmienny - można zatem wyróżnić postać niemowlęcą choroby Krabbego, a także: późnoniemowlęcą/młodzieńczą (początek: 1.-8. rok życia) i dorosłych (początek powyżej 8. roku życia). W postaci niemowlęcej, czyli najczęstszej, pierwsze objawy obserwowane są w wieku między 2. a 6. miesiącem życia i przebiega ona w trzech stadiach:
stadium I: drażliwość, sztywność, okresowe wzrosty temperatury ciała (niejasne gorączki), trudności z utrzymaniem głowy, karmieniem, wymioty, okresowe zaciskanie kciuka
stadium II: napady wzmożonego napięcia mięśni - z przybieraniem pozycji łukowatego wygięcia kręgosłupa, z odgięciem głowy do tyłu (tzw. opistotonus); drgawki miokloniczne ("szarpania", kurcze mięśnia lub grup mięśniowych); zaciskanie dłoni, spowolnienie rozwoju psycho-motorycznego, ubytki widzenia
stadium III: spadek napięcia mięśniowego, utrata wzroku i słuchu
W postaci niemowlęcej rokowanie jest niepomyślne. Dzieci najczęściej umierają około 2. roku życia. Jednakże rokowanie może być bardziej pomyślne u dzieci, u których zastosowano terapię komórkami macierzystymi z krwi pępowinowej od niespokrewnionego dawcy przed wystąpieniem choroby lub u dzieci po przeszczepie szpiku kostnego od dawcy dorosłego. Główną przyczyną śmierci dzieci są poważne infekcje układu oddechowego, np. zapalenia płuc.
W postaciach późnoniemowlęcej/młodzieńczej lub dorosłych objawy są różnorodne, a dynamika choroby jest zmienna. Zwykle u starszych pacjentów ma łagodniejszy przebieg. W postaci późnoniemowlęcej/młodzieńczej objawy początkowe są podobne jak w postaci niemowlęcej, natomiast w postaci dorosłych jako pierwsze mogą wystąpić:
- osłabienie,
- zaburzenia chodu (parapareza spastyczna lub ataksja),
- nasilone parestezje (np. mrowienie, drętwienie, zmiany czucia temperatury),
- porażenie połowicze (tzn. niewładność jednej połowy ciała)
- i/lub: utrata wzroku, z lub bez neuropatii (uszkodzenie nerwów obwodowych powodujące m.in. zaburzenia czucia) obwodowej.
Funkcje poznawcze, jak np. myślenie, uczenie, zapamiętywanie może ulec upośledzeniu - jednak w postaci dorosłej jest to rzadkie zjawisko.
Pamiętajmy, że choroba może być bardzo RÓŻNORODNA!
Jedne objawy mogą wystąpić, inne nie. Jedne mogą być bardzo nasilone, a inne zupełnie łagodne!
Podstawą diagnostyki jest wnikliwe zebranie wywiadu - także rodzinnego, zaobserwowanie objawów, a także rzetelne badanie neurologiczne. Badaniami pomocnymi w postawieniu diagnozy choroby Krabbego są badania elektrofizjologiczne, elektroencefalogram, a także rezonans magnetyczny.
Kluczowe jest badanie enzymatyczne - czyli stwierdzenie niedoboru GALC w leukocytach i hodowlach fibroblastów. Ponadto w badaniu histologicznym, w istocie białej mózgu stwierdza się obecność wielojądrzastych komórek zwanychkomórkami globidowymi. Rozpoznanie zostaje ostatecznie potwierdzone stwierdzeniem mutacji w genie GALC (badania genetyczne).
Diagnostyka prenatalna choroby Krabbego jest możliwa wówczas gdy znana jest mutacja występująca w rodzinie. Wtedy można wykonac tzw. diagnostykę perimplantacyjną.
Diagnostyka różnicowa:
- leukodystrofia metachromatyczna
- gangliozydoza GM1 i GM2
- choroba Canavan
- encefalopatia z niedoboru prosapozyny
- adrenoleukodystrofia sprzężona z chromosomem X
- choroba Pelizaeus i Merzbachera
Możliwości leczenia
Na dzień dzisiejszy choroba pozostaje niewyleczalna, jednak można w pewnym stopniu próbować wpłynąć na jej objawy (leki łagodzące napięcie mięśniowe). Duże nadzieje pokłada się w komórkami macierzystymi z krwi pępowinowej od niespokrewnionych dawców przed pojawieniem się objawów choroby lub przeszczepach szpiku od dawców "dorosłych" (tu jednak stabilizacja choroby przebiega wolniej niż w przypadku komórek macierzystych; lepsze wyniki leczenia jeśli choroba ma łagodny przebieg, jest we wczesnym stadium). Najlepiej, gdy przeszczep komórek macierzystych lub szpiku jest wdrożony bardzo wcześnie, w stadium przedobjawowym postaci niemowlęcej lub wczesnym stadium postaci dorosłych - stąd istotna jest szybka i właściwa diagnostyka. Przeszczepy pomagają zmienić lub hamować postęp choroby.
Istotna jest także umiejętna rehabilitacja, dzięki której możliwe będzie normowanie napięcia mięśniowego i krążenia.
Terapie takie jak terapia białkami chaperonowymi, enzymatyczna terapia zastępcza i terapia genowa nadal pozostają w fazie badań...
Wszelkich informacji o chorobie Krabbego można uzyskać na stronie
Opracowano na podstawie:
Komentarze
Prześlij komentarz