Sporotrychoza - choroba hodowców róż

Nawet przyjemne obcowanie z naturą i na pozór bezpieczne hobby może okazać się zgubne dla człowieka. Nawet odprężające prace w ogrodzie - bowiem pielęgnacja róż, berberysów, czy innych krzewów ogrodowych niesie ze sobą ryzyko poważnego zakażenia skóry - sporotrychozy. Odpowiedzialnym za wystąpienie choroby jest grzyb - chyba najpiękniejszy biorąc pod uwagę obraz mikroskopowy - Sporothrix schenckii. Do zakażenia dochodzi jednak bardzo rzadko, a lokalizuje się ono zwykle w obrębie skóry. W ciężkich przypadkach drąży do kości i stawów, a czasem obejmuje serce i mózg. Infekcja postępuje bardzo powoli - od około tygodnia do trzech miesięcy od ekspozycji na grzyba, do której dochodzi podczas urazowej inokulacji np. poprzez ukłucia palca kolcem róży...

Oprócz ludzi, grzybem Sporothrix schenckii infekują się także zwierzęta. W zależności od gatunku, choroba przyjmuje postać skórną, limfatyczno-skórną lub rozsianą. Zwierzęta chorują jednak sporadycznie, a najczęściej infekcja dotyczy koni i kotów, a najrzadziej psów. W przypadku kotów obserwuje się także wysoką śmiertelność. Należy pamiętać, że człowiek może zarazić się sporsotrichozą od towarzyszącego mu na codzień zwierzęcia![1]

Synonimy:

• 
  
  choroba hodowców róż,
  
• ang. Sporotrychosis.

Numery w klasyfikacjach:

OMIM	ORPHA	ICD-10
	826	B42.0 B42.1 B42.7 B42.8 B42.9

Rozpowszechnienie

Ponieważ sporotrychoza nie jest chorobą podlegającą zgłoszeniu, jej dokładna częstość występowania nie jest znana, ale została odnotowana w wielu krajach świata. Częściej stwierdzana jest w rejonach tropikalnych i subtropikalnych: Brazylia, Kolumbia, Meksyk, Peru, Gwatemala, Chiny, Indie, Japonia i Australia. W Europie sporotrychoza jest rzadko raportowana [2].

Miejsca występowania Sporothrix schenckii: żółty - wśród ludzi; kropki - u zwierząt; paski - miejsca prowadzenia badań [3]

Przyczyny

Jak wspomniano wcześniej, sporotrichoza spowodowana jest zakażeniem tkanek przez grzyba Sporothrix schenckii. Charakteryzuje go dimorficzność, co oznacza, że w zależności od temperatury namnaża się w dwojaki sposób - podobnie do drożdżaków lub przypomina grzyby pleśniowe.  Szczególnie sobie upodobał glebę, komposty, drewno, rozkładające się rośliny oraz mchy torfowiec [1]. 

Wygląd kolonii na szalce I obraz mikroskopowy Sporothrix schenckii.
Bonifaz A, Tirado-Sánchez A. Cutaneous Disseminated and Extracutaneous Sporotrichosis: Current Status of a Complex Disease. Journal of Fungi. 2017; 3(1):6. https://doi.org/10.3390/jof3010006 [4]

Obraz mikroskopowy Sporothrix schenckii
https://alchetron.com/Sporothrix-schenckii

Objawy i diagnostyka

U ludzi najczęstsze postaci sporotrichozy to: skórna i limfatyczno-skórna. Rzadko notuje się postaci: rozsianą lub płucną. Zakażenie skóry przebiega w charakterystyczny sposób. Najczęściej kaleczone są palce lub dłonie, gdzie w miejscu zranienia i zakażenia powstają tzw. wrzody sporotrychotyczne [5], grudki i krosty, które zmieniają się w guzki podskórne. Nie są to zmiany bolesne. Guzek ten z biegiem czasu (od kilku do kilkunastu dni) zmienia się w owrzodzenie [1].

Owrzodzenie z martwicą (A), hodowla Sporothrix schencki na szalce (B) i obraz mikroskopowy grzyba (C) [6]
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmicm1809179

Co istotne, zakażenie rozprzestrzenia się poprzez naczynia limfatyczne, aż do węzłów chłonnych. "Na szlaku" grzyba, a więc na przebiegu naczyń chłonnych, tworzą się kolejne guzki i owrzodzenia skóry. Rany ropieją i nie goją się. Ból owrzodzeń jest nieznaczny. Dopóki nie zostanie wdrożone leczenie, zagojenie się samoistne ran jest niemożliwe. W miejscu owrzodzeń pojawia się martwica, która również wrzodzieje. Sączy się z niej płyn surowiczo-ropny. Wtedy mogą dołączyć się objawy ogólne, jak gorączka i zmęczenie. Rany leczone mogą też ulegać nadkażeniom. Skóra się zniekształca i występuje bliznowacenie [1].

(A) sporotrychoza skórno-limfatyczna, (B) utrwalona sporotrychoza skórna, (C) owrzodzenia u pacjentki, która spała ze swoim kotem,
(D) sporotrychoza ustno-wargowa u pacjentki, która całowała swojego kota (Chakrabarti et all. 2015) [2]

W przypadku sporotrychozy płucnej stwierdza się objawy zapalenia płuc podobne do gruźliczego (m.in. ból w klatce piersiowej i kaszel). Zwykle dotyczy ona pacjentów, którzy już mają chorobę płuc np. przewlekła obturacyjna choroba płuc i zainhalowali zarodniki grzyba do płuc. Sporotrychoza stawów przebiega z zapaleniem stawów, które powoduje bolesność podczas poruszania się [1].

U pacjentów z niedoborami odporności np. poddawanych immunosupresji lub zainfekowanych wirusem HIV, zakażenie Sporothrix schenckii może spowodować postać ogólnoustrojową z 3 lub więcej zmianami obejmującymi 2 różne anatomicznie miejsca [5]. Wówczas zmiany chorobowe lokalizują się w kościach, stawach, jamie ustnej, płucach, wątrobie, śledzionie, a także w całym przewodzie pokarmowym oraz mózgu. Nie zawsze w postaci rozsianej pojawiają się zmiany skórne. Postaci rozsiana i płucna są na ogół rzadkie, jednakże okazują się potencjalnie śmiertelnymi chorobami [1][7].

Diagnostyka:

• stwierdzenie charakterystycznych grudek, krost lub owrzodzeń,
• wykonanie posiewu próbki zakażonej tkanki (obecność Sporothrix schenckii),
• badania serologiczne [7].

Możliwości leczenia

Zainfekowanie grzybem Sporothrix schenckii jest wyleczalne. Terapia polega na wdrożeniu leków antymykotycznych, jak itrakonazol, ketokonazol, saperkonazol, amfoterycyna B oraz flucytozyna. Jodki sodu lub potasu mogą zostać wykorzystane w leczeniu postaci skórnej i limfatyczno-skórnej. Postaci: skórna i limfatyczno-skórna dobrze reaguje na leczenie [7].

U pacjentów z rozsianą sporotrychozą terapia jest bardziej skomplikowana i długotrwała. Trwa wiele miesięcy, a nawet rok. Wówczas dożylnie podawana jest amfotercyna B. Niestety osoby z obniżoną odpornością - chore na AIDS oraz leczeni immunosupersyjnie mogą wymagać leczenia przez należycie. W tej grupie pacjentów, amfotercyna B może wywoływać szereg działań ubocznych [1][7] jak nudności, wymioty, obniżenie poziomu potasu we krwi czy też dreszcze, gorączka, jadłowstręt, spadki ciśnienia i zaburzenia nerkowe [8].

Jeśli postać rozsiana rozprzestrzeniła się na kości i stawy, zaleca się operacyjne wyczyszczenie i rekonstrukcję uszkodzeń tkanek spowodowanych przez Sporothrix schenckii. Najgorsze wyniki leczenia notuje się w postaci płucnej sporotrychozy. W tym przypadku oprócz antymykotyków, należy podjąć próbę leczenia chirurgicznego zmian [7].

HORTITERAPIA - lecznicza moc kwiatów

Narażenie i profilaktyka

Jak nazwa wskazuje, choroba najczęściej dotyczy osób, które mają kontakt z roślinami, a więc: rolników, hodowców róż, ogrodników, kwiaciarzy i pracowników szkółek. Dlatego też sporotrychoza może zostać potraktowana jako choroba zawodowa w tychże profesjach. W przypadku narażenia na zainfekowanie grzybem podczas wykonywania pracy, działaniem profilaktycznym powinno być zakładanie grubych rękawic do prac w ogrodzie oraz higiena rąk. Do prac w ogrodach (przycinanie iglaków, róż) i na roli (przy belach siana) zaleca się zakładanie rękawic, odzieży z długimi rękawami i nogawkami. Trzeba też unikać bezpośredniego kontaktu z torfowcem, gdyż stanowi istotny czynnik infekujący. Oprócz pracy z roślinami, dość częstą przyczyną zakażenia jest kontakt z zainfekowanymi kotami (zadrapanie, ugryzienie) [7].

FELINOTERAPIA - mruczki w akcji

Pacjenci z osłabioną odpornością są obarczeni dużym ryzykiem sporotrychozy rozsianej po zainhalowaniu pyłu z zarodnikami grzyba. Dlatego też istotna jest ochrona indywidualna z wykorzystaniem maseczek [7]. Warto też wspomnieć, że do grupy pacjentów z obniżoną odpornością, zaliczają się również alkoholicy [9].

❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️🌹❤️

A jeśli dziś wręczacie komuś róże, sprawdźcie czy nie ma na nich Sprothrixa, gdyż jedno ukłucie sprawi, że pozostaniecie zapamiętani przez obdarowaną na długi czas... leczenia sporotrychozy.

Opracowano na podstawie:

1. https://forumleczeniaran.pl/rzadkie-przyczyny-trudno-gojacych-sie-ran-sporotrychoza/
2. Arunaloke Chakrabarti, Alexandro Bonifaz, Maria Clara Gutierrez-Galhardo, Takashi Mochizuki, Shanshan Li, Global epidemiology of sporotrichosis, Medical Mycology, Volume 53, Issue 1, January 2015, Pages 3–14, https://doi.org/10.1093/mmy/myu062
3. Barros, Mônica & Paes, Rodrigo & Schubach, Armando. (2011). Sporothrix schenckii and Sporotrichosis. Clinical microbiology reviews. 24. 633-54. 10.1128/CMR.00007-11.
4. Bonifaz A, Tirado-Sánchez A. Cutaneous Disseminated and Extracutaneous Sporotrichosis: Current Status of a Complex Disease. Journal of Fungi. 2017; 3(1):6. https://doi.org/10.3390/jof3010006
5. https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=en&Expert=826
6. Qin J, Zhang J. Sporotrichosis. N Engl J Med. 2019 Feb 21;380(8):771. doi: 10.1056/NEJMicm1809179. PMID: 30786190.
7. K. Kalinowska, R. Ogórek, Sporotrychoza – choroba hodowców róż. Mikologia Lekarska 2011, 18(3): 145-149.
8. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1258
9. https://www.cdc.gov/fungal/diseases/sporotrichosis/index.html