Choroba Castlemana - w pułapce węzłów chłonnych

Choroba Castlemana to rzadkie zaburzenie limfoproliferacyjne o łagodnym charakterze. Limfoproliferacja oznacza rozrost komórek układu limfatycznego w węzłach chłonnych i w innych częściach ciała. W przypadku choroby Castlemana rozrost ten skutkuje pojawieniem się guzów nienowotworowych. Choroba może przebiegać w postaci zlokalizowanej (miejscowej), a także wieloogniskowej. Jest jednak wyzwaniem diagnostycznym, gdyż jej objawy są niejednoznaczne i mogą sugerować zupełnie inne zaburzenia. Niekiedy także przebiega bezobjawowo z nieznacznym powiększeniem węzłów chłonnych, ale bywa też zupełnie odwrotnie: obserwuje się epizody z wyraźnym powiększeniem węzłów chłonnych z towarzyszącymi objawami ogólnymi jak: osłabienie, wzmożona potliwość, świąd skóry, drętwienia dłoni i stóp, zaczerwienienie skóry okolicy zajętych węzłów. Najczęściej zmiany lokalizują się w śródpiersiu (60-70%), szyi (ok. 20%), przestrzeni zaotrzewnowej i krezki (10%).


Choroba Castlemana obejmuje grupę zaburzeń o szerokim spektrum objawów. Cechą wspólną dla wszystkich postaci są powiększone węzły chłonne i ich podobny obraz mikroskopowy. Z uwagi na liczbę objętych procesem chorobowym węzłów chłonnych, wyróżnia się jednoogniskową (miejscową, zlokalizowaną) chorobę Castlemana (ang. UCD, unicentric CD) oraz wieloogniskową (rozsianą)- ang. MCD, multicentric CD. W przypadku postaci jednoogniskowej zajęty jest jeden węzeł chłonny, a w wieloogniskowej - jak nazwa wskazuje - więcej.

Ze względu na obraz mikroskopowy, w postaci zlokalizowanej wyróżniamy dwa typy choroby: naczyniowo-szklisty (ang. hyaline-vascular type) - około 90% chorych, najczęściej diagnozowana u dzieci i dorosłych  oraz plazmatyczny (ang. plasma cell type) [1]. Postać wieloogniskowa może przebiegać jako typ plazmoblastyczny (ang. plasmablastic variant) lub nieokreślony [2].

Biorąc pod uwagę etiologię choroby Castlemana, opisano dwa podtypy postaci wieloogniskowej. Pierwszy z nich  jest wywoływany przez ludzki herpesvirus-8 (HHV-8; znany również jako herpeswirus związany z mięsakiem Kaposiego), a drugi traktowany jest jako idiopatyczny (o nieznanej przyczynie) [1].

Synonimy:
  • ang. Angiofollicular lymph hyperplasia - naczyniowo-grudkowy przerost węzłów chłonnych,
  • ang. Castleman disease, CD - choroba Castlemana,
  • ang. Castleman tumor - guz Castlemana,
  • ang. giant benign lymphoma - łagodny przerost węzłów chłonnych,
  • ang. hamartoma of the lymphatics - nienowotworowy guz limfatyczny.

Numery w klasyfikacjach: [1]

OMIM

ORPHA

ICD-10

148000
160D47.7


Rozpowszechnienie: Szacuje się, że w USA z chorobą Castlemana żyje 30.000 osób, a rocznie jest ich diagnozowanych około 3-5 tysięcy. Zlokalizowana i idiopatyczna rozsiana choroba Castlemana dotyka mężczyzn i kobiety w równym stopniu. Nie wiadomo jakie są czynniki ryzyka tych postaci. Rozsiana choroba Castlemana związana z infekcją HHV-8 częściej dotyka mężczyzn. Choroba może rozwinąć się w każdym wieku - od dzieciństwa po dorosłość, ze szczytem zachorowań w dorosłości. U pacjentów zainfekowanych wirusem HIV, wzrasta ryzyko choroby Castlemana związanej z HHV-8 [1]. 

Przyczyny
Dokładna przyczyna choroby Castlemana nie jest niejasna. Przypuszcza się, że jest ona skutkiem zwiększonego wytwarzania interleukiny-6 (IL-6). Naturalnie IL-6 są wytwarzane przez komórki plazmatyczne w węzłach chłonnych i są odpowiedzialne za koordynowanie zwalczania infekcji przez organizm. Uznaje się, że zwiększony poziom interleukiny 6 może wynikać z mutacji w genie promotora interleukiny 6.
W pewnych przypadkach wieloogniskowej choroby Castlemana przyczyną jest human herpesvirus 8 (HHV-8), czyli ludzki herpesvirus typu 8, określany jako wirus mięsaka Kaposiego (Kaposi's sarcoma-associated herpesvirus, KSHV). KSHV występuje u prawie wszystkich nosicieli ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV) u których rozwinęła się wieloogniskowa choroba Castlemana i u 60% nosicieli wirusa HIV [2].

Objawy i diagnostyka
Chorobę Castlemana charakteryzuje szeroki wachlarz objawów, który jest zależny od lokalizacji zmian chorobowych. Do rozrostu węzłów chłonnych najczęściej dochodzi w obrębie klatki piersiowej, jamie brzusznej, szyi, dołach pachowych, miednicy i w trzustce [2].
Postać naczyniowo-szklista charakteryzuje się występowaniem pojedynczego guza ulokowanego najczęściej w śródpiersiu bądź w węzłach chłonnych zaotrzewnowych. Guzy mogą pojawić się w tkankach miękkich innych niż węzły chłonne. W tej postaci guzom nie towarzyszą objawy ogólne, zatem przebieg jest bezobjawowy [3]. Jednakże mogą się one pojawić jeśli guzy są duże i położone w newralgicznych miejscach. Przykładowym objawem jest zablokowanie przepływu krwi w żyłach przez uciskający je guz [2].

Cechy klasycznej naczyniowo-szklistej postaci choroby Castlemana
Chang, KC., Wang, YC., Hung, LY. et al. Monoclonality and cytogenetic abnormalities in hyaline
vascular Castleman disease. 
Mod Pathol 27, 823–831 (2014). https://doi.org/10.1038/modpathol.2013.202

W typie plazmatyczno-komórkowym wraz z guzami współwystępują systemowe objawy hematologiczno-immunologiczne. Wówczas leczeniem z wyboru jest wycięcie guzów [4].
W typie plazmatycznym powiększeniu węzłów chłonnych towarzyszą gorączki, zmęczenie, senność, nadmierna potliwość, spadek  masy ciała, wysypka, hemoliza (zniszczenie krwinek czerwonych) wiodąca do niedokrwistości hemolitycznej oraz/lub nadmiernie podwyższone poziomu niektórych immunoglobulin, np. hipergammaglobulinemia. Okazjonalnie podobne objawy występować mogą w typie naczyniowo-szklistym postaci wieloogniskowej [2]. W postaci wieloogniskowej można stwierdzić powiększenie wątroby i śledziony, określane jako hepatosplenomegalia [2][5].

Warto wspomnieć, że postaci wieloogniskowe choroby Castlemana bywają związane z zespołem POEMS. Dyskusyjnym jest stwierdzenie, że choroba może predysponować do "powikłań złośliwych", jak mięsak Kaposiego i chłoniak złośliwy [2].

Zespół POEMS jest bardzo rzadkim zaburzeniem wielonarządowym i paranowotworowym, czyli przypominającym nowotwór. Charakteryzuje się (P)oliradikulopatią (prościej: choroba nerwów obwodowych,z zajęciem korzeni nerwowych), powiększeniem (O)rganów wewnętrznych, co określamy organomegalią, (E)ndokrynopatią (choroba gruczołów dokrewnych, produkujących hormony), gammapatią monoklonalną lub nieprawidłowym białkiem M (M) oraz zmianami (S)kórnymi. 


W postaci wieloogniskowej niekiedy stwierdzane są zmiany skórne jak np. fiołkowate plaki, rumieniowate lub brązowawe guzki lub plaki. Lokalizowane są zwykle na plecach, czasem też twarzy, tułowiu i kończynach [6].

Diagnostyka różnicowa choroby Castlemana powinna obejmować:
- chorobę Hodgkina,
- chłoniak złośliwy,
- mięsak Kaposiego [2].

Stawiając diagnozę choroby Castlemana, lekarz musi zebrać wnikliwy wywiad, a także zlecić wykonanie różnych badań obrazujących narządy wewnętrzne. Niezbędne są:
- zdjęcie rentgenowskie płuc,
- rezonans magnetyczny,
- tomografia komputerowa,
- PET/CT,
- ultrasonografia (USG),
dzięki którym, lekarz jest w stanie stwierdzić jaka jest struktura i nieprawidłowości w narządach dotkniętych procesem chorobowym. Diagnostykę uzupełnia stwierdzenie podwyższonego poziomu interleukiny 6 we krwi oraz wirusa HHV-8 u osób z postacią wieloogniskową. Ostateczne rozpoznanie stawia się po wyniku z biopsji/wycinka węzła chłonnego [2].

W badaniach laboratoryjnych krwi stwierdza się także pewne odchylenia, jak: niedokrwistość, leukopenię, małopłytkowość, zhipoalbuminemię oraz hipergammaglobulinemię.

Możliwości leczenia
Leczenie choroby Castlemana jest objawowe. W postaci miejscowej, zajęty węzeł chłonny jest zwykle wycinany podczas operacji chirurgicznej. W niektórych przypadkach skuteczna jest radioterapia [5].
W wielogniskowej chorobie Castlemana stosowana jest chemioterapia i radioterapia. Stosunkowo młodą metodą leczenia jest immunoterapia poprzez oddziaływanie na interleukinę 6. Lekiem, którego celem jest opanowanie komórek produkujących interleukinę 6 jest rytuksymab. IL-6 może być także zablokowana przez tokilizumab (Actemra). Istnieje też możliwość oczyszczania organizmu z IL-6 preparatem siltuximabu lub CNTO328.
Leczenie wspomagające i podtrzymujące opiera się na przyjmowaniu kortykosteroidów lub dokonaniu autologicznego przeszczepu szpiku kostnego (ten ostatni zwykle w połączeniu choroby Castlemana i zespołu POEMS) [2].  
Rokowanie w chorobie Castlemana zależy od postaci choroby oraz typu stwierdzonego w badaniu histopatologicznym. 


23 lipca obchodzony jest Światowy Dzień Choroby Castlemana


Daty aktualizacji: 2015, 2022

Na podstawie:
  1. NORD; Castleman disease. dostęp z dn. 24.01.2022 r. 
  2. Dupin N, Diss TL, Kellam P, et al. HHV-8 is associated with a plasmablastic variant of Castleman disease that is linked to HHV-8-positive plasmablastic lymphoma. Blood 2000; 95: 1406-12.
  3. Keller AR, Hochholzer L, Castleman B. Hyaline-vascular and plasma cell types of giant lymph node hyperplasia of the mediastinum and other locations. Cancer 1972; 29: 670-83.
  4. Orphanet; dostęp z dn 25.02.2015 r.
  5. Mitsos S, Stamatopoulos A, Patrini D, George RS, Lawrence DR, Panagiotopoulos N. The role of surgical resection in Unicentric Castleman’s disease: a systematic review. Adv Respir Med. 2018; 86: 36–43. doi: 10.5603/ARM.2018.0008
  6. Hyeon-Young Park,  Je-Jung Lee, Jee-Bum Lee et all. Castleman's Disease with Cutaneous Involvement Manifestating as Multiple Violaceous Plaques on Entire Body. Ann Dermatol. 2011 Oct;23(Suppl 2):S169-S174. English. Published online Oct 31 https://anndermatol.org/search.php?where=aview&id=10.5021/ad.2011.23.S2.S169&code=0140AD&vmode=PUBREADER#!po=68.7500

Komentarze

  1. Dobry pomysł na założenie tego typu bloga. Rzadkie choroby trudniej zdiagnozować, dobrze jest więc mieć świadomość istnienia takich schorzeń.

    OdpowiedzUsuń
  2. Ciekawy blog. Dobrze mieć pojęcie, że istnieją takie choroby. Ciężko je wykryć i można niekiedy się pomylić. Dobry zestaw rzetelnych informacji :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Lekarze tez miewają problemy z określeniem choroby, a jeśli chodzi o guzki, to właściwe nazwanie sprawy po imieniu jest kluczowe w leczeniu.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ciężko jest być alfą i omegą w medycynie. Nie każdy lekarz musi znać się na chorobach rzadkich i ich specyfice. Stąd istotna rola pacjentów i ich rodzin w diagnostyce. Często właśnie oni stają się "Podręcznikiem" na temat danej choroby. Trudno jest by każdy lekarz w swojej praktyce spotkał pacjentów z każdą chorobą rzadką. Jest to niemożliwe. Raz za mało jest takich pacjentów, dwa za mało jest (zainteresowanych) lekarzy.

      Usuń
  4. Witam. Czy u któregoś czytelnika zdiagnozowano Castelmana po badaniu histopatologicznym węzła?

    OdpowiedzUsuń
  5. Tak u mojego synka właśnie potwierdziła się choroba Castelmana.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam cxy trsfiła Pani z synkiem do lekarza który wie na temat tej choroby i może pomóc? Jeśli tak to bardzo proszę namiary.Z góry dziękuję Pozdrawiam Paulina Narewska

      Usuń
  6. Otrzymałem wynik bad. hist -pat w. chłonnego. Wynik : chłoniak z kom.B , jeszcze nie udałam się do lekarza więc powoli sama staram się rozszyfrować zapiski lekarza badającego. Jest napisane iż ,,przemawia za limfoproliferacją, wymaga uwzględnienia obrazu klinicznego w spektrum różnicowym uwzględnia się marginal zone B-cell lymphoma (extranadal) lub zespół limfoproliferacyjny związany z zaburzeniami odporności (iatrogeny) " Co to oznacza, czy ktoś mógłby mi wszystko wyjaśnić?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To może Pani najpełniej wytłumaczyć lekarz, który skierował na badanie lub też osoba, która wykonuje na codzień badania histopatologiczne

      Usuń
  7. Czy ktoś wie, kto leczy lub gdzie mozna leczyć chorobę Castelmana. Znajoma pilnie potrzebuję pomocy dla córki, którą czeka kolejna operacja, może jest inny sposób leczenia, żeby zmniejszyć guzy, lub spowodowac, aby się nie rozrastały. Proszę o jakąkolwiek pomoc.

    OdpowiedzUsuń
  8. Takie choroby są zwykle leczone przez hematologów, jeżeli dotyczy to dziecka proponuję udać się do najbliższego szpitala uniwersyteckiego do kliniki ( oddziału) hematologii i onkologii dzieci.

    OdpowiedzUsuń
  9. Witam, dzisiaj zostałam zdiagnozowana- po 9 miesiącach badań. Castelman- szukam osób chorych aby podzieliły sie swoim doświadczeniem ze starcia z tą chorobą. Proszę o kontakt castelman@wp.pl

    OdpowiedzUsuń
  10. Witam,

    Szukam pomocy, porad, lekarzy którzy pomogli by z chorobą castelmana . Proszę o kontakt marekboguckii@gmail.com

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Polimikrogyria - drobnozakrętowość mózgu

Zespół Phelan-McDermid - delecja 22q13

Zespół Wiedemanna-Steinera