Zespół Aspergera

Zespół Aspergera jest to całościowe zaburzenie rozwojowe, należące do kręgu zaburzeń autystycznych. Nie jest to jednak jakaś odmiana autyzmu o klasycznych objawach. Te dwie jednostki różnią się od siebie, ale mają też pewne cechy wspólne. Osoby z zespołem Aspergera rzadko miewają problemy z komunikacją interpersonalną i słowną. Mają wysoki lub normalny poziom inteligencji, a także wykazują twórcze myślenie, osiągają sukcesy w szkole i mają dobrą pamięć.

Objawy zespołu Aspergera
W Polsce obowiązują diagnostów kryteria zespołu Aspergera według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Znajduje się on w grupie zaburzeń rozwoju psychicznego, pod symbolem F84.5, a do kryteriów choroby zalicza się:

A. Brak:

-  istotnego klinicznie opóźnienia w zakresie języka mówionego i rozumienia języka

-  lub rozwoju czynności poznawczych (uczenie się, pamięć, procesy myślowe).

Rozpoznanie wymaga stwierdzenia, że wypowiadanie pojedynczych słów było rozwinięte:

-  do drugiego roku życia

-  lub wcześniej oraz, że komunikatywne wyrażenia były w użyciu:

-  do 3 roku życia

-  lub wcześniej.

Umiejętność pomagania sobie, zachowanie adaptacyjne i zaciekawienie środowiskiem w okresie pierwszych trzech lat było na poziomie odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu. Jednak fazy rozwoju ruchowego mogą być nieco opóźnione i zwykle występuje ruchowa niezdarność (choć nie jest cechą diagnostyczną). Pojedyncze, szczególne umiejętności, często związane z nieprawidłowym koncentrowaniem się na nich, występują pospolicie, choć nie są wymagane do rozpoznania.

B. Występują jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych (kryteria autyzmu).

C. Pacjent przejawia:

- niezwykle nasilone, wyizolowane zainteresowania (stąd określenie „mali profesorowie”, zwykle zainteresowani światem liczb (matematyka) lub informatyką („geek syndrome” - choroba maniaków komputerowych))

-  albo ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności (kryteria jak dla autyzmu, jednak mniej celowe byłoby włączenie do nich manieryzmów ruchowych, albo koncentracji na cząstkowych lub niefunkcjonalnych elementach przedmiotów służących do zabawy).

D. Zaburzenia nie można traktować jako całościowych zaburzeń rozwojowych, prostej schizofrenii, zaburzenia typu schizofrenii, zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, osobowości anankastycznej, reaktywnego lub nieselektywnego zaburzenia przywiązania w dzieciństwie.

Warto zwrócić uwagę na fakt iż dzieci z zespołem Aspergera często są odbierane przez swoje otoczenie jako bystre i zdolne jednostki o „pięknym umyśle”. Jednak przedmiotem ich pasji i zainteresowań są wyłącznie te dziedziny, które je interesują. Dla nauczycieli w szkole będzie to oznaczało, że uczeń z zespołem Aspergera może ujawniać problemy ze zorganizowanym, programowym nauczaniem, które nakłada na dziecko przymus. Najciężej jest się im nauczyć czegoś na pamięć np. wierszyków, tabliczki mnożenia, praw chemicznych, fizycznych, matematycznych wartości geograficznych. Jednak gdy stanowi to krąg zainteresowań dziecka, wówczas z nauką poszczególnych tematów nie będzie problemu

Jeśli chodzi o kontakt z rówieśnikami, dzieci z Aspergerem są skłonne do zaadaptowania się do ich towarzystwa. Zdradzają postawy egocentryczne i uważają swój tok myślenia za prawdziwy i wiodący, nie zwracają uwagi na zasady dobrego wychowania, ale udaje im się funkcjonować w swojej grupie. W miarę przybywania lat i doświadczeń osoby te zaczynają okazywać zainteresowanie światem i potrzebami innych, co pozytywnie wpływa na ich odbiór.

Leczenie zespołu Aspergera

Aby stwierdzić zespół Aspergera potrzebna jest konsultacja psychiatryczna (psychiatra dziecięcy) i psychologiczna oraz ustalenie sposobu i kierunku terapii. Proces diagnostyczny jest trudny i czasochłonny, podobnie jak z resztą leczenie. Na ogół zaleca się różne formy psychoterapii, mające na celu nauczenie okazywania emocji i uczuć, funkcjonowania w społeczeństwie itp. Do terapii włącza się także członków rodziny, a jeśli jest taka potrzeba również lekarstwa np. przeciwlękowe, przeciwdepresyjne. Dziecko z zespołem Aspergera powinno być w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym i psychologiem, ponieważ wraz z postępowaniem efektów leczniczych modyfikuje się odpowiednio do stanu dziecka środki lecznicze. Zaniedbania w tym zakresie mogą przyczynić się do ciągłego pozostawania w jednym punkcie lub spotęgowania objawów zespołu.

Opracowano na podstawie:

1.    Cameron A. D., Sidorowicz S. K. (red. wyd. polskiego), Psychiatria – Crash Course, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005

2.    Jakuszkowiak-Wojten K. i wsp., Zespół Aspergera – opis przypadku, Psychiatria 2007, tom 4, nr 1, s. 33-38

3.    Kryteria zespołu Aspergera ze strony http://www.synapsis.waw.pl/_synapsis_1/index.php/content/view/129/160/ z dn. 1.02.2012.