W świecie Krasnoludków - czyli zespół Donohue

Pewnie spodziewaliście się ujmującej bajki o krasnoludkach? Niestety, nie… Poznajemy kolejną rzadką chorobę, której cechami charakterystycznymi są pewne zmiany dymorficzne, nieco upodabniające do… krasnoludka. To zespół Donohue, czyli wada wrodzona, w której pojawia się ekstremalna insulinooporność, co sprawia, iż określany jest jako skrajna postać cukrzycy. Charakteryzuje się ciężkim opóźnieniem rozwoju wewnątrzmacicznego i po urodzeniu.

Zanim przeczytacie wpis, warto wcześniej poznać kilka ważnych definicji, które ułatwią zrozumienie specyfiki zespołu. Starałam się je w miarę prosto przedstawić. Oto one:

Insulina - hormon wydzielany przez trzustkę, którego zadaniem jest obniżanie poziomu glukozy (cukru) we krwi; jest wydzielana wtedy, gdy poziom glukozy jest wysoki. Hiperinsulinemia to wysoki poziom insuliny we krwi, a hipoinsulinemia to niski poziom glukozy we krwi,

Glukagon - hormon wydzielany przez trzustkę o działaniu przeciwstawnym do działania insuliny.

Trzustka - narząd gruczołowy, który produkuje enzymy trawienne i hormony, jak insulina i glukagon. Trzustka znajduje się w jamie brzusznej, po lewej stronie.

Insulinooporność - stan w którym komórki naszego ciała są oporne na insulinę, czyli nie są wrażliwe na jej działanie. Skutkiem insulinooporności jest wysoki poziom glukozy we krwi oraz wzrost wydzielania glukagonu. Insulinooporność to jeden z objawów cukrzycy (zespołu zaburzeń metabolicznych gospodarki węglowodanowej - cukrowej).

Glikemia - poziom glukozy we krwi. Kiedy jest jej za dużo, mówimy o hiperglikemi, a gdy za mało - o hipoglikemii. Prawidłowy poziom glukozy we krwi, określany jest jako normoglikemia i wynosi od 70 do 110 mg% na czczo.

Inne nazwy choroby: Leprechaunizm, krasnoludkowatość, Donohue syndrome

Rozpowszechnienie: mniej niż 1: 1000 000

Przyczyny i dziedziczenie

Jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny. Zespół jest związany z mutacjami homozygotycznymi lub złożonymi heterozygotycznymi receptora insuliny na chromosomie 19 (gen INSR; locus 19p13.3-p13.2). Przez to dochodzi do niewykrywania insuliny we krwi (brak w komórkach receptorów – „odbiorników” insuliny), co skutkuje pojawieniem się wysokiego poziomu insuliny we krwi i prowadzi do nadmiernego wydzielania glukagonu, którego zadaniem jest wyrównanie hiperinsulinizmu. Zaobserwowano, że problem tego zespołu dotyczy małżeństw spokrewnionych.

Objawy i przebieg

Są dostrzegalne już na wisus. Dziecko jest drobnej budowy ciała i ma charakterystyczne zmiany w obrębie twarzy, zwane dysmorfiami. Twarz przypomina krasnala, elfa, przedstawianego przez dawne irlandzkie tradycje ludowe:

Pic. 1

- mikrocefalia – mała czaszka,

- duże oczy,

- hiperteloryzm oczny – szeroko rozstawione oczy,

- haczykowaty nos,

- szerokie nozdrza,

- duże, nisko osadzone uszy, czasem szpiczaste (jak u elfa),

- wydatne, pełne usta (mięsiste wargi).

Dodatkowo stwierdza się:

- zanik tkanki podskórnej – lipoatrofia (brak tkanki tłuszczowej),

- hipotrofię mięśni,

- wirylizację u dziewcząt, przerost piersi i narządów płciowych,

- szeroka klatka piersiowa,

- za duże ręce i stopy,

- nadmierne owłosienie ciała,

- szare zabarwienie skóry,

- nadmiar skóry – jest jakby „za duża”, czasem pofałdowana,

- hipo- i hiperglikemia wraz z hiperinsulinemią, z powodu ekstremalnej insulinooporności,

- rozrost trzustki (z powodu nadmiernej produkcji glukagonu i nadczynności),

- zmiany w jajnikach i piersiach,

Pic. 2

- wysoki poziom estrogenów,

- niską aktywność hormonu wzrostu, wywołaną hiperinsulinizmem.

Diagnostyka

Do stwierdzenia zespołu potrzebne jest stwierdzenie jednej mutacji w każdym z alleli genu. Diagnostyka różnicowa powinna obejmować wykluczenie innych form ekstremalnej insulinooporności, jak:

- zespół Rabson-Mensenhall,

- zespół oporności na insulinę typu A,

- nabyty zespół oporności na insulinę typu B.

Diagnostyka prenatalna:

• USG – zaburzenia wzrostu płodu około 7. miesiąca ciąży oraz dysmorfii twarzy.
•  Amniopunkcja genetyczna – pobranie płynu owodniowego i analiza cytogenetyczna komórek płodowych.

Leczenie

Pod uwagę należy wziąć podawanie rekombinowanego insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF1). W jednym z przypadków leczenie skojarzone insulinopodobnym czynnikiem wzrostu wiążącego białko 3 (IGF-BP3) spowodowało zwiększenie żywotności. Rokowanie jest niepewne, wzrost jest poważnie zahamowany i długość życia rzadko przekracza kilka miesięcy.

Konieczne jest leczenie dietetyczne, identyczne jak w przypadku cukrzycy typu II (na podstawie indeksu glikemicznego). Trwają badania nad opracowaniem terapii genowej.

Na podstawie: Orphanet

 

Pictures come from:

Debusk Dermatology - pic.1 >> here and pic. 2 >> here.

Krasnal W-skers >> tutaj