Zespół Snijders Blok-Campeau'a

Zespół Snijders Blok-Campeau'a jest stosunkowo "młodą" jednostką chorobową. Została odkryta w roku 2018 przez genetyk kliniczną Lot Snijders Blok z Nijmegen i pediatrę Philippe'a M. Campeau z Montréalu. Jest to zespół nie tylko rzadko występujący, ale też rzadko diagnozowany, z powodu niejednoznacznych objawów. Cechy charakterystyczne dla zespołu Snijders Blok-Campeau'a obejmują zaburzenia rozwoju intelektualnego, którym towarzyszą: makrocefalią, opóźnienie mowy, a także dysmorfie twarzowe (szeroko rozstawione oczy, głęboko osadzone oczy, wąskie szpary powiekowe, dłuższa odległość między kącikami wewnętrznymi oczu, przerzedzone brwi). U dzieci stwierdza się również inne zaburzenia, jak np. hipotonię mięśniową czy wady mózgowia. Mutacja genu CHD3 - odpowiedzialna za wystąpienie zespołu, została po raz pierwszy udokumentowana w artykule: CHD3 helicase domain mutations cause a neurodevelopmental syndrome with macrocephaly and impaired speech and language (2018). Na chwilę obecną zespół ten jest niewyleczalny. Strategie terapeutyczne skupiają się na leczeniu podtrzymującym i wspierającym.

Synonimy:

• ang. Intellectual developmental disorder with macrocephaly, speech delay, and dysmorphic facies - zaburzenie rozwoju intelektualnego z makrocefalią, opóźnieniem mowy i cechami dymorficznymi twarzy,
• ang. CHD3-related developmental delay-speech delay-intellectual disability-abnormalities of vision-facial dysmorphism syndrome - związany z CHD3 zespół opóźnienia rozwojowego z opóźnieniem mowy, niepełnosprawnością umysłową, anomaliami wzroku i dysmorfizmem twarzowym,
• IDDMSF.

Numery w klasyfikacjach

OMIM	ORPHA	ICD-10
618205	599082	-

Rozpowszechnienie

Rozpowszechnienie zespołu Snijders Blok-Campeau'a jest nieznane, ale jest on uznawany za chorobą rzadką. Dotychczas opisano w literaturze medycznej około 60 przypadków, ale szacuje się, że na całym świecie może ich być około 150. Na chwilę obecną, wiadomo, że w Polsce jest dwoje dzieci z tym rozpoznaniem (2023 r.).

➡️ Subkonto Patryka >> tutaj

***

➡️ Subkonto Jagódki >> tutaj

Przyczyny i dziedziczenie

Jak wspomniano wcześniej, zespół Snijders Blok-Campeau'a jest spowodowany mutacjami w genie CHD3 (locus: 17p13.1).  Zawiera on instrukcje dla wytwarzania białka wiążącego helikazę chromodomeny DNA 3, ang. chromodomain helicase DNA binding protein 3.

Białko to reguluje aktywność genu (ekspresję) w procesie znanym jako przebudowa (remodeling) chromatyny. Chromatyna to sieć materiału genetycznego i białek, która "upakowuje" DNA w chromosomy. Strukturę chromatyny można modyfikować - czyli przemodelować - aby zmienić stopień upakowania DNA. Przebudowa chromatyny jest jednym ze sposobów regulacji ekspresji genów podczas rozwoju człowieka. Kiedy materiał genetyczny jest ciasno upakowany, wówczas ekspresja genów jest niższa niż wtedy, gdy upakowanie jest luźne. Poprzez swoją zdolność do regulowania aktywności genów, białko CHD3 bierze udział w wielu procesach rozwojowych, w tym w utrzymaniu struktury i integralności DNA, wzroście i podziale (proliferacji) komórek oraz dojrzewaniu (różnicowaniu się) komórek, takich jak neurony, czyli komórki układu nerwowego.

Skutkiem mutacji genu CHD3 jest zwiększenie funkcji białka przez nie kodowanego, ale jego aktywność ulega zmniejszeniu. Jest prawdopodobne, że wzrost lub spadek aktywności białka CHD3 zmienia przebudowę chromatyny, co zaburza normalną ekspresję genów. Zmiany w aktywności białka CHD3 wydają się wpływać na aktywność genów, które kierują rozwojem wielu różnych narządów i tkanek jeszcze przed urodzeniem się dziecka. Patomechanizm zespołu Snijders Blok-Campeau'a dotychczas nie został wyjaśniony.

Zespół dziedziczony jest w sposób autosomalne dominujący, co oznacza, że do wystąpienia choroby wystarczy odziedziczyć tylko jedną zmienioną kopię genu CHD3. Warto jednak zaznaczyć, że większość przypadków zespołu Snijders Blok-Campeau'a wynika z nowo powstałych mutacji CHD3 (tzw. mutacje de novo), które pojawiają się podczas tworzenia komórek rozrodczych (komórki jajowej lub plemników) u chorego rodzica lub we wczesnym rozwoju embrionalnym. Przypadki te występują u osób bez historii zespołu w rodzinie.

Cechy dymorficzne w zespole Snijders Blok-Campeau'a [2]

Objawy kliniczne

Pierwsze objawy są widoczne już w okresie noworodków-niemowlęcym. Jeśli na podstawie objawów podejrzewa się zespół Snijders Blok-Campeau'a, należy go potwierdzić w badaniach genetycznych. W celu oceny rozmiaru wad, należy przeprowadzić diagnostykę obrazową.

Zaburzenia rozwoju i niepełnosprawność umysłowa	Opóźnienie mowy	Cechy dysmorficzne	Zaburzenia wzrokowe	Anomalie mózgu/ wady serca
- niepełnosprawność umysłowa od łagodnego do ciężkiego stopnia, - niskie napięcie mięśniowe (hipotonia),  - napady drgawkowe lub zachowania autystyczne, które utrudniają komunikację i interakcje społeczne.	- ograniczenie rozwoju mowy lub zdolność do nauczenia się tylko kilku słów lub nigdy nie mówią, - jeśli pojawia się mowa, to zwykle rozwija się po 2 roku życia, dysartria, - możliwe jąkanie, problemów z koordynacją ruchów ust i języka (dysfunkcja oromotoryczna) lub trudności w wytwarzaniu sekwencji dźwięków oraz sylab potrzebnych do tworzenia słów (apraksja) przy „bardzo społecznej” osobowości chorego.	- makrocefalia (duża głowa), czasem mikrocefalia (małogłowie) i kraniosynostoza (przedwczesne skostnienie szwów czaszkowych)   OCZY: - szeroko rozstawione oczy (hiperteloryzm oczny),  - głęboko osadzone oczy, - zwężone otwory oczu (zwężone szpary powiekowe), - zwiększoną odległość między wewnętrznymi kącikami oczu (telecantus), - przerzedzone brwi.    TWARZ: - pełne policzki,  - szpiczasty podbródek,  - wydatne czoło (wybrzuszenie czołowe – frontal bossing), - zapadnięcie środkowej części twarzy (hipoplazja środkowej części twarzy),  - szeroki grzbiet nosa,  - nisko osadzone uszy, które mogą być obrócone do tyłu, - cienka górna warga.	- nadwzroczność lub zez	MÓZG - powiększone komory w mózgu, w których gromadzi się płyn mózgowo-rdzeniowy   SERCE (rzadziej): - ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej, - inne wrodzone wady serca.

Możliwości leczenia

Na chwilę obecną zespół Snijders-Blok Campeau jest niewyleczalny. Postępowanie medyczne skupia się na wspieraniu i podtrzymywaniu zdrowia. Dziecko powinno znaleźć się pod opieką genetyka, pediatry, neurologa, okulisty, logopedy/neurologopedy, psychologa/pedagoga specjalnego, fizjoterapeuty, a w razie potrzeby neurochirurga oraz kardiologa i kardiochirurga dziecięcego.

Warto dokonywać corocznych konsultacji u powyższych specjalistów, w celu oceny progresji zaburzeń. Napady padaczkowe, zaburzenia autystyczne, wady oczu, serca czy mózgu - zaopatruje się standardowo. Szczepienia ochronne należy rozpatrywać indywidualnie.

W literaturze medycznej brakuje danych na temat szacowanej długości życia pacjentów z zespołem Snijders Blok-Campeau'a.

Opracowano na podstawie:

1. https://medlineplus.gov/genetics/condition/snijders-blok-campeau-syndrome/#inheritance
2. Snijders Blok, Lot; Rousseau, Justine; Twist, Joanna; Ehresmann, Sophie; Takaku, Motoki; Venselaar, Hanka; Rodan, Lance H.; Nowak, Catherine B.; Douglas, Jessica; Swoboda, Kathryn J.; Steeves, Marcie A. (2018-11-05). "CHD3 helicase domain mutations cause a neurodevelopmental syndrome with macrocephaly and impaired speech and language". Nature Communications. 9 (1): 4619. Bibcode:2018NatCo...9.4619S
3. https://medlineplus.gov/genetics/gene/chd3/
4. OMIM: 618205
5. Oprhanet: https://www.orpha.net/consor/cgi-bin/OC_Exp.php?lng=EN&Expert=599082
6. Zestawienie artykułów o zespole Snijders Blok-Campeau: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=(CHD3%5BTI%5D)%20AND%20english%5Bla%5D%20AND%20human%5Bmh%5D&_ga=2.26357307.70278199.1674207945-1779696905.1673773566