MCAD - niedobór dehydrogenazy acylokoenzymu A średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych

Choroba o tej bardzo skomplikowanej nazwie, uniemożliwia dzieciom wykorzystanie tłuszczów jako źródła energii. Organizm nie jest w stanie zamienić tłuszczów na energię, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko jest bez posiłku przez dłuższy czas. MCAD to defekt metabolizmu spowodowany określoną mutacją genetyczną. Rokowanie w chorobie zwykle jest pomyślne, jeśli zaburzenie zostanie wcześnie rozpoznane i zostaną podjęte kroki prewencyjne jak np. wdrożenie zasad właściwego żywienia i unikanie kilkugodzinnego głodzenia.

Synonimy:
  • ACADM deficiency, niedobór ACADM
  • Carnitine deficiency secondary to medium-chain acyl-CoA dehydrogenase deficiency
  • MCAD deficiency, niedobór MCAD
  • MCADD [1]

Rozpowszechnienie: 1-9: 100 000. W populacji kaukaskiej:  1:4,900 do 1:27,000. Najwyższe w populacji Północnoeuropejskiej [1].

Przyczyny i dziedziczenie
Za pojawienie się niedoboru MCAD odpowiedzialne są mutacje  w genie ACADM. Zawiera on instrukcje do tworzenia dehydrogenazy acylokoenzymu A średnio-łańcuchowych kwasów tłuszczowych, która - jak nazwa wskazuje - jest niezbędna do rozbicia (metabolizowania) tłuszczów znanych jako średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
Kwasy te znajdują się w żywności i tkance tłuszczowej organizmu. Są głównym źródłem energii dla mięśni i serca. W okresach głodu, kwasy te stanowią też istotne źródło energii dla wątroby i innych tkanek organizmu.
Mutacje w genie ACADM skutkują niedoborem (deficytem) enzymu w komórkach organizmu. Wówczas średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe nie są prawidłowo metabolizowane, a więc nie są zamieniane na energię, co doprowadza do charakterystycznych objawów (senność i hipoglikemia). Niestety nieprawidłowo metabolizowane średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe mogą gromadzić się w mózgu, czy wątrobie i powodować uszkodzenie tych narządów. Nagromadzenie tych kwasów w narządach wywołuje objawy MCAD.
Mutacja ACADM jest dziedziczona w sposób autosomalny rececywny. Zatem dziecko musi odziedziczyć dwie wadliwe kopie tego genu, by doszło do pojawienia się objawów choroby. Rodzicie posiadający po jednej zmutowanej kopii genu zwykle sa bezobjawowymi nosicielami deficytu MCAD [2].

Objawy i diagnostyka
Pierwsze objawy obserwowane są jako tzw. kryzys metaboliczny [1], już w okresie noworodkowym lub niemowlęcym bądź też we wczesnym dzieciństwie (3-24 miesiąc życia, uprzednio dzieci uznane za zdrowe [1]). Zaliczają się do nich: brak energii określany jako letarg, wymioty oraz hipoglikemię hipoketotyczną - niski poziom glukozy we krwi i niski poziom ciał ketonowych w moczu. Bardzo rzadko objawy choroby pojawiają się w okresie dorosłości. 
U chorych z MCAD istnieje duże ryzyko pojawienia się powikłań wynikających ze specyfiki defektu metabolicznego. Są to głównie napady drgawkowe, zaburzenia oddychania (w tym zatrzymanie oddechu [1]), czynności wątroby (powiększenie wątroby), uszkodzenie mózgu, śpiączka, zatrzymanie pracy serca [1] i nagła śmierć [2]. Nieleczony kryzys metaboliczny doprowadza do zgonu dziecka. Nagła, niewyjaśniona śmierć dziecka może okazać się "pierwszym objawem deficytu MCAD"[1].
Problemy zdrowotne związane z chorobą mogą być wywołane przez okres głodzenia, operacje chirurgiczne [1] lub błahe infekcje wirusowe. Z powodu zaostrzenia choroby spowodowanego infekcją, często ten stan mylony jest z zespołem Reye'a, który bywa następstwem m.in. infekcji wirusem grypy lub ospą oraz jednoczesnego stosowania aspiryny (kwasu acetylsalicylowego)[2]. U wielu osób stwierdzono bezobjawowy przebieg deficytu MCAD [1].

Diagnostyka deficytu MCAD polega na wykonaniu analizy suchej kropli krwi lub osocza. Ostateczne rozpoznanie stawiane jest po wykonaniu badań genetycznych. Badania przesiewowe w kierunku MCAD dostępne są w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Holandii, Portugalii i Hiszpanii [1]. W Polsce są wykonywane metodą tandemowej spektometrii mas przez Zakład Badań Przesiewowych w Instytucie Matki i Dziecka >> IMID

Przed porodem warto poinformować lekarza położnika, czy położną o występującym w rodzinie niedoborze MCAD. Wówczas istnieje szansa na poradę genetyka oraz zlecenie wykonania tzw. wczesnego badania przesiewowego noworodka. Polega ono na pobraniu kropel krwi noworodka, poprzez nakłucie igłą pięty noworodka i umieszczenie kropel krwi na specjalnej bibułce testowej w pierwszych dwóch dobach życia dziecka. Wynik uzyskiwany jest w ciągu 48 godzin [3].

Chorobę należy różnicować z MADD, czyli kwasicą glutarową typu II.

Możliwości leczenia
Głównym celem leczenia jest unikanie głodzenia, bycia na czczo. W diecie zalecane jest unikanie spożywania średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych [1]. Niemowlęta donoszone, powinny być karmione regularnie, co 4 godziny, a wcześniaki co trzy godziny. Noworodki karmione piersią w ciągu pierwszych 72 godzin życia są najbardziej narażone na kryzys metaboliczny z uwagi na mniejszą ilość i skład mleka matki w tym okresie (tzw. siara). Zaleca się dokarmianie ich mlekiem modyfikowanym, dopóki ilość mleka matki nie ustabilizuje się [3]. Nie zaleca się stosowania sztucznych słodzików [1].
Dyskusyjne jest stosowanie małych dawek karnityny u dzieci ze stwierdzonym niskim poziomem karnityny we krwi. W razie potrzeby mogą być stosowane doustne tabletki glukozy lub infuzje dożylne glukozy, aż glikemia będzie się utrzymywać na poziomie powyżej 5mmol/l (90mg%). Podczas infekcji oraz w okresie pooperacyjnym konieczne jest uwzględnienie zwiększonego zapotrzebowania na energię. W przypadku nagłego pogorszenia stanu zdrowia, konieczna jest pomoc lekarska. Jeśli wymienione wyżej warunki zostają spełnione - rokowanie jest na ogół pomyślne [1]

2. GHR

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Polimikrogyria - drobnozakrętowość mózgu

Zespół Phelan-McDermid - delecja 22q13

Zespół Wiedemanna-Steinera