Padaczka w życiu kobiety

Kobieta jest istotą wyjątkową. To ona staje się wygodnym i cieplutkim „mieszkankiem” maleństwa na czas ciąży. Ona później znosi trudy porodu. Ona karmi piersią, starannie przewija, dba o delikatną skórę dzidziusia. Ona najczęściej je przytula, nosi i uspokaja gdy płacze...

Z tego też powodu odrębnie potraktujemy zagadnienie epilepsji u kobiet, ponieważ może stać się ona ważnym punktem odniesienia dla ról jakie w swym życiu spełnia każda z nas. Niewyjaśnione często wątpliwości są przyczyną nieszczęścia i niespełnienia kobiet – między innymi jako matki i żony.

Powstało wiele mitów na temat tego, czy kobieta chorująca na padaczkę, może zajść w ciążę i urodzić zdrowe dziecko. Wykarmić je i w ogóle sprawować opiekę nad maleńkim dzieckiem.

Niewiele też się mówi o stosowaniu antykoncepcji przez kobiety z padaczką, które chcą uniknąć ciąży. A jest to bardzo ważny, dość powszechny i kontrowersyjny problem...

Płodność kobiety chorującej na padaczkę

Płodność to najprościej ujmując, zdolność do rozrodu. Kobiety osiągają ją po burzliwym okresie adolescencji, kiedy to dziewczynka przeistacza się w dojrzałą kobietę. W jej organizmie zachodzi wiele zmian, jak np. wzajemna gra hormonów (m.in. gonadotropin, estrogenów, progesteronu i innych). Pojawia się owulacja (uwolnienie jajeczka z jajnika), pierwsza miesiączka (jako wyraz złuszczania pulchnej błony śluzowej macicy, która miała być przeznaczona dla zarodka), powiększają się piersi, a biodra stają się bardziej krągłe.

W miarę doświadczeń i przybywania lat, kobiecie kształtują się preferencje seksualne i indywidualne potrzeby, zazwyczaj przesycone emocjami lub ujawniają się pewne dysfunkcje...

U kobiet z padaczką niestety płodność może być ograniczona. Wskaźniki płodności są zazwyczaj obniżone u osób z padaczką z płata skroniowego, co może ujawniać się w dysfunkcjach seksualnych. Zalicza się do nich np. hipolibidemię, czyli obniżenie popędu płciowego, zwane też oziębłością seksualną. Polega na utracie lub braku odczuwania potrzeby seksualnej i/lub zubożenia fantazji erotycznych. Trudno jest kobiecie zainicjować zbliżenie, co nie oznacza, że nie jest ona zdolna osiągnąć satysfakcji seksualnej.

Zaburzenia płodności u kobiet zmagających się z epilepsją, wiąże się również z przyjmowaniem preparatów leczniczych z kwasem walproinowym i wystąpieniem zespołu policystycznych (wielotorbielowatych) jajników, który należy do najczęstszych przyczyn niepłodności żeńskiej. Zespół policystycznych jajników, znany też jako PCOS, to choroba endokrynna, której główne cechy to:

- hiperandrogenizm, objawiający się uporczywym trądzikiem, łojotokiem, łysieniem lub hirsutyzmem (owłosienie w tych miejscach, w których normalnie go nie ma, np. broda i wąsy u kobiety)

- powiększenie jajników i zwiększenie w nich ilości pęcherzyków prenatalnych (z których powstają komórki jajowe, zdolne do zapłodnienia)

- brak owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej z jajnika do jajowodu; a więc niepłodność

- brak miesiączki lub sporadyczne pojawianie się krwawienia, często zupełnie acykliczne

- problemy metaboliczne, takie jak zaburzenia gospodarki węglowodanowej i lipidowej; może pojawić się nadwaga i otyłość.

Problem antykoncepcji hormonalnej

Antykoncepcja hormonalna może wywierać negatywny wpływ także na organizmy zdrowych kobiet, które nie przyjmują żadnych leków. Skuteczność tych metod jest obniżana zazwyczaj przez brak rzetelnych badań i niedbalstwo kobiet – nieregularne przyjmowanie tabletek, pomijanie kolejnych, zapominanie o zażyciu pigułki.

Natomiast u kobiet chorujących na padaczkę, skuteczność ta może być nie taka jak powinna z powodu interakcji między lekami antykoncepcyjnymi, a przeciwpadaczkowymi. Są to głównie leki indukujące enzymy, do których zalicza się:

karbamazepina (Neurotop, Amizepin, Finlepsin, Timonil, Tegretol)

okskarbazepina (Trileptal, Karbagen, Apydan)

fenytoina (Phenytoinum WZF)

fenobarbital (Luminalum)

prymidon (Mizodin)

topiramat (Toramat, Topiramax, Eduran, Epiramat, TopiLek, Topigen, Epiramat, Etopro,  Epitoram, Symtopiram)

Preparaty te obniżają stężenie zarówno estrogenów i progesteronu we krwi, dlatego hormonalne tabletki antykoncepcyjne w przypadku ich zażywania, okazują się nieskuteczne.

Na poziom wspomnianych hormonów natomiast nie wpływają leki z:

kwasem walproinowym (Depakine, Orfiril, ValproLek, Absenor)

gabapentyna (Gabapentin, Neuran, Symleptin, Gabax, Neurotin)

tiagabina (Gabitril)

lewetiracetam (Keppra)

pregabalina (Lyrica)

Wokół dość popularnej lamotryginy (Lamotrix, Lamitrin, Lamiplet, Smyla, Trogine, Plexxo, Lamexim, Lameptil, Danoptin, Epitrigine, Lamox, Lamotrigine) powstały kontrowersje, więc okazała się lekiem o niepewnym wpływie na hormony żeńskie.

Kobietom chorym na padaczkę, zaleca się przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych, które zawierają minimum 50μg (mikrogramów) estrogenów, wtedy gdy leczą się one preparatami z substancjami indukującymi enzymy. Jeżeli podczas ich stosowania pojawią się krwawienia i plamienia międzymiesiączkowe, świadczyć to może o niewłaściwym dawkowaniu, które trzeba skorygować. Istnieją jednak opinie, że estrogeny mogą wywoływać napady padaczkowe.

Wspomniane wcześniej leki, wykazują podobny wpływ na tabletki zawierające tylko składnik progesteronowy. W takim przypadku zmienia się preparat hormonalny, bądź proponowane jest zastosowanie domięśniowego zastrzyku antykoncepcyjnego z formą depot (o spowolnionym wchłanianiu) progesteronu.

Przed ciążą, w ciąży i podczas porodu

Ciążę warto zaplanować i przedstawić swój zamiar prowadzącemu neurologowi. Najlepiej gdy ma on bezpośredni kontakt z ginekologiem-położnikiem i istnieje między nimi aktywny przekaz informacji, na temat stanu zdrowia kobiety ciężarnej.

Zwracamy szczególną uwagę na poradnictwo z tego zakresu, przed poczęciem dziecka, po to by minimalizować ewentualne powikłania. Przy właściwym przygotowaniu, przeprowadzanym przez lekarza ginekologa-położnika, neurologa i położną, maleje ryzyko nieprawidłowości zdrowotnych, zarówno u dziecka, jak i u matki. Pamiętajmy, że ciąża u chorej na padaczkę, zawsze jest ciążą wysokiego ryzyka.

Dużą rolę przywiązuje się suplementacji kwasem foliowym, około 3 miesiące przed zajściem w ciążę, jak i podczas jej trwania. Zalecenia obejmują przyjmowanie 5mg/24h kwasu foliowego by zmniejszyć ryzyko wad cewy nerwowej, zwłaszcza przy terapii kabamazepiną lub kwasem walproinowym.

Istnieje 90% szansy na urodzenie zdrowego dziecka i 95% braku szansy wystąpienia u niego poważnej malformacji, czyli wady wrodzonej, na skutek zaburzeń rozwoju płodu.

Podawanie leków przeciwpadaczkowych lub ich zaprzestanie powinno zostać rozważone po dokładnej analizie korzyści i ryzyka zdrowotnego, zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

Leki bowiem mogą wpływać teratogennie na płód. Na skutek działania pewnych leków mogą wytwarzać się przeróżne malformacje u rozwijającego się dziecka, których przykładem są wady cewy nerwowej.

Zaleca się więc stosować jak najmniejszą, skuteczną dawkę preparatu (zaobserwowano, że stosowanie dawki kwasu walproinowego niższej od 1000mg, istotnie zmniejsza ryzyko pojawienia się rozszczepu kręgosłupa u dziecka).

Dobrym posunięciem może okazać się wdrożenie leków o stopniowym, przedłużonym działaniu, by zapobiec niebezpiecznym zwyżkom poziomu tych substancji we krwi. Warto nadmienić, że ryzyko wystąpienia malformacji u płodu w populacji ogólnej, wynosi 2-3%. U kobiet przyjmujących jeden lek przeciwpadaczkowy, ryzyko to jest dwa razy większe i wynosi 4-6%. Przy stosowaniu większej ilości preparatów przeciwpadaczkowych, ryzyko to wzrasta jeszcze bardziej.

Zalecane badania prenatalne:

- kobiety leczone kwasem walproinowym lub karbamazepiną, powinny mieć wykonane badanie USG o wysokiej rozdzielczości w celu wykrycia:

- bezmózgowia (11 tydzień ciąży)

- wad cewy nerwowe (16-18 tydzień ciąży)

- wad serca (18-20 tydzień ciąży)

- badanie poziomu alfa-fetoproteiny we krwi, co umożliwia wykrycie wad cewy nerwowej u płodu (18 tydzień ciąży)

Podczas ciąży mogą u matki pojawić się napady padaczkowe. U 50% kobiet nie zauważa się wpływu stanu błogosławionego na częstotliwość występowania napadów. U 20% zwiększa się ilość napadów, a u 25% się zmniejsza. Na ogół ma to związek z zachodzącymi podczas ciąży zmianami hormonalnymi.

Jeżeli jest to możliwe, na początku ciąży powinno się zmierzyć poziom wolnego leku, żeby w przypadku napadu można było zmienić dawkowanie preparatu. Każde zwiększanie dawki podczas ciąży, na ogół wymaga jej zredukowania po rozwiązaniu.

Napad padaczkowy podczas ciąży, wymaga odrębnej diagnostyki, która powinna mieć na celu wykluczenie lub stwierdzenie:

-        rzucawki

-        zmian strukturalnych, np. w przypadku oponiaków

-        malformacji tętniczo-żylnych

-        krwotoku podpajęczynówkowego

-        zakrzepicy tętniczej i żylnej

Pojawienie się napadu  padaczkowego podczas ciąży, jest częstą przyczyną urazów mechanicznych matki i płodu oraz niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu.

Oprócz tego u ciężarnych z padaczką, nierzadko mają miejsce porody przedwczesne, poronienia samoistne i przedwczesne odklejenie się łożyska. Dziecko zazwyczaj jest wydobywane drogą  cięcia cesarskiego lub innych metod zabiegowych.

Podczas porodu, ryzyko napadu padaczkowego wynosi 3% z powodu zmęczenia, odwodnienia, deficytów snu oraz braku zdyscyplinowania kobiety.

Trzeba też pamiętać, że leki indukujące enzymy, a więc karbamazepina, okskarbazepina, fenytoina, fenobarbital, prymidon i topiramat, wpływają na syntezę czynników krzepnięcia. Fakt ten wymaga suplementacji witaminy K w ilości 20mg/24h, rozpoczynając ją miesiąc przed porodem. Po porodzie podaje się ją noworodkom drogą wstrzyknięcia domięśniowego.

Karmienie piersią

Młoda mama powinna karmić swoje dziecko, gdyż właśnie jej pokarm jest najodpowiedniejszy dla potrzeb maleństwa. Podczas ciąży, przez łożysko przenikały do organizmu dziecka lekarstwa przeciwpadaczkowe, więc maleństwo wtedy je poznało. Podczas karmienia piersią dostarczane są o wiele mniejsze dawki tych preparatów, co w pewien sposób zapobiega wystąpieniu u dziecka objawów odstawiennych. Gdy maluch przestaje być karmiony piersią, w pewnych przypadkach może zaistnieć potrzeba podawania mu minimalnych dawek w celu prewencji wspomnianego zespołu.

Prymidon i fenobarbital są substancjami, które przenikają do mleka matki. Gdy takie mleko zostanie spożyte przez noworodka, zaobserwuje się u niego zwiększoną senność. To z kolei skłania lekarza do podjęcia decyzji o zamianie leku lub zrezygnowania z karmienia piersią.

Opieka nad dzieckiem

Kobieta z padaczką może opiekować się swoim dzieckiem. Musi jednak postępować według pewnych zasad, by opieka sprawowana nad dzieckiem, była rzeczywiście wartościowa i bezpieczna. Przede wszystkim, powinna zwrócić uwagę na:

-        regularne przyjmowanie leków, zgodnie ze zleceniami neurologa, bez samodzielnych modyfikacji i odstawiania

-        systematyczne wizyty kontrolne u prowadzącego neurologa oraz badania poziomu leku we krwi

-        zadbanie o specjalną bransoletkę, zawierającą informacje o chorobie, dane personalne i numer do bliskiej osoby, np. partnera i prośbę o wezwanie służb medycznych w razie napadu

-        korzystanie z pomocy innych osób, jak partner, babcie, dziadkowie, ciocie itd.; niedopuszczanie do przemęczenia, wysypianie się, odpoczywanie w miarę możliwości

-        wybór pozycji podczas karmienia; najlepsza jest siedzącą, w miękkim fotelu, na tapczanie lub też  na podłodze – po to by minimalizować urazy na skutek upadku dziecka, podczas pojawienia się napadu u mamy

-        bezpieczeństwo podczas karmienia w nocy: karmiąc dziecko po przebudzeniu, bezpieczniej wziąć je do siebie do łóżka lub też przed snem odciągnąć z piersi wystarczającą  ilość mleka, by np. tata mógł je podgrzać i nakarmić dziecko; gdy maluch jest karmiony  sztucznie, wówczas mieszanki może przygotowywać tata lub inna osoba pomagająca w opiece; jeżeli kobieta samodzielnie wychowuje dziecko, wówczas w celu przygotowania mieszanki, do kuchni powinna zejść sama, pozostawiając dziecko w łóżeczku, a potem je pokarmić u siebie w łóżku

-        przewijanie malucha: najlepiej wykonywać na podłodze, rozkładając kocyk ręcznik i potrzebne przybory; w ciągu dna najwygodniej jest mieć je wszystkie w zasięgu ręki by unikać zbędnego przemieszczania się i pozostawiania dziecka samego

-        właściwą kąpiel malucha: kobieta z padaczką nie powinna sama kąpać dziecka w wanience; jeżeli jednak nie ma innej opcji wówczas bezpieczniej jest kąpać dziecko ułożone na podłodze wyścielonej grubym, miękkim ręcznikiem i myć je gąbką, którą moczymy w misce z ciepłą wodą i środkiem do higieny niemowląt; nie zapominamy też o opłukaniu mydlin podobnym sposobem

-        na miejsce zabaw w domu: najbezpieczniej wybierać szeroki tapczan, materac lub podłogę wyścieloną kocem i poduszkami

-        zabezpieczenia podczas wyjścia z domu i zabaw na świeżym powietrzu: wybierając się na spacer, trzeba zadbać o przymocowanie wózka za pomocą tasiemki lub „smyczy” do nadgarstka – zapobiegniemy w ten sposób przemieszczaniu się wózka podczas wystąpienia napadu; warto też spacerować z koleżankami i innymi mamami, które w razie napadu udzielą pomocy; gdy dziecko jest starsze wówczas można mu zakładać specjalne, kolorowe szeleczki i prowadzić pociechę blisko siebie – dzięki takim szeleczkom możliwe jest „przytrzymanie” dziecka podczas napadu i uniknięcie jego oddalenia; na miejsca spacerów wybieramy miejsca uczęszczane przez ludzi, najlepiej z trawnikami i miękkim podłożem

-        unikanie noszenia dziecka na rękach, zwłaszcza po schodach – gdy nie ma przeciwwskazań pediatrycznych, można dziecku zafundować chodzik, żeby mogło przemieszczać się razem z mamą

-        przystosowanie domu do niezwykle aktywnego małego człowieka: w mieszkaniu montujemy bramki zagradzające schody, korzystamy z kojca dla dzieci, zakrywamy kontakty elektryczne, ostre krawędzie, likwidujemy ruchome chodniki itp., chowamy leki przeciwpadaczkowe, tak by dziecko ich nigdy nie znalazło

Kobieta chorująca na padaczkę może posiadać potomstwo i nim się opiekować. Wymaga jednak pomocy życzliwych osób i wyręczania w pewnych czynnościach. Nie oznacza to jednak jej całkowitego wyłączenia z pielęgnacji dzieci i życia całej rodziny. Powinna realizować swoje role na wszelkich płaszczyznach, mając na uwadze dobro swoich bliskich.

Zerknij jeszcze >> tutaj - WARTO!

Część informacji opracowano na podstawie:

Manji H., Connolly S., Dorward N., Kitchen N., Mehta A., Wills A., red. nauk. wyd. pol. Barycki J. Oksfordzki podręcznik neurologii, Czelej, Lublin 2010 (publikacja angielska: 2007) 

Picture comes from >> http://naturalalternativesacupuncture.com/?page_id=33