Zespół Melnick-Needles

Zespół Melnick-Needles to rzadki zespół genetyczny, w którym stwierdza się nieprawidłowości w rozwoju szkieletu oraz inne problemy zdrowotne. Należy do grupy schorzeń zwanych zaburzeniami uszno-podniebienno-palcowymi. Są to zaburzenia charakteryzujące się występowaniem utraty słuchu spowodowanej malformacjami kosteczek słuchowych; nieprawidłowościami w rozwoju podniebienia, a także anomaliami szkieletowymi, zwłaszcza w obrębie palców rąk i/lub stóp. Zespół Melnick-Needles jest najpoważniejszą chorobą ze spektrum zaburzeń uszno-podniebienno-palcowych.

Inne nazwy choroby:
- Melnick-Needles syndrome (MNS)
- osteodysplastia Melnick-Needles

Rozpowszechnienie: dotychczas opisano mniej niż 100 pacjentów z zespołem Melnick-Needles na całym świecie.

Przyczyny i dziedziczenie
Zespół Melnick-Needles pojawia się jako efekt mutacji w genie FLNA. Zawiera on instrukcje o tym, jak organizm ma produkować białko zwane filaminą A. Jest ono niezbędne do utworzenia sieci filamin określanej jako cytoszkielet, czyli szkielet nadający kształt komórkom i pozwalający im na ruch. Filamina A wiąże się też z innym białkiem - aktyną i pomaga aktynie wytwarzać rozgałęzienia sieci filamentów tworzących cytoszkielet. Filamina A przyłącza się również do innych białek pełniących w komórkach wiele różnych funkcji.

W obrębie genu filaminy A zidentyfikowano niewiele mutacji związanych z zespołem Melnick-Needles. Określa się je mianem mutacji "wzmocnienia funkcji", ponieważ wydają się zwiększać aktywność filaminy A lub kreować nowe, nietypowe białko - z zupełnie innymi funkcjami. Uważa się, że mutacje te mogą zmienić sposób w jaki filamina A wspomaga regulację procesów podczas tworzenia cytoszkieletu, ale nie wiadomo w jaki sposób zmiany w filaminie A są związane z oznakami i objawami zespołu Melnick-Needles.

Mutacja w genie FLNA jest dziedziczona w sposób dominujący, sprzężony z chromosomem płci X. Zatem wadliwy gen zlokalizowany jest na chromosomie X. Co to oznacza?

U kobiet mających dwa chromosomy warunkujące płeć żeńską, czyli dwa chromosomy X, wystarczy wystąpienie mutacji na jednym z tych chromosomów, by doszło do ujawnienia się cech zespołu Melnick-Needles. Mężczyźni zaś mają jeden chromosom X i jeden chromosom Y - który warunkuje płeć męską.
U nich także wystarczy mutacja w chromosomie X, by odziedziczyć chorobę. Niestety wady charakterystyczne dla zespołu są cięższe u mężczyzn niż u kobiet, a dzieci płci męskiej często umierają niedługo po porodzie. Warto wiedzieć, że mężczyźni chorzy na zespół Melnick-Needles nie przenoszą wady na swoich synów.

Cechy zespołu

www.nature.com

Anomalie twarzy: wytrzeszcz gałek ocznych (z powodu zbyt płytkich oczodowłów), szeroko rozstawione oczy, wystające łuki brwiowe, nadmierne owłosienie na czole, okrągłe "pełne" policzki, mała żuchwa i podbródek (mikrognacja), nierówne zęby, asymetria twarzy

Budowa ciała: niski wzrost, skolioza, częściowe dyslokacje niektórych stawów (palce rąk i stóp), skrócenie przedramion i paliczków, krótka szyja, łukowate wygięcie kości długich, rozszczepienie dystalnych części kości długich, zwichnięcia bioder, deformacje miednicy, zaburzenia chodu, niedorozwój żeber ("żebra wstążkowate"), wąskie ramiona, braki kości

Inne: zaburzenia oddychania i infekcje układu oddechowego spowodowane niedorozwojem klatki piersiowej, wady serca, niedrożność lub zwężenie moczowodów oraz częste infekcje układu moczowego, zaburzenia słuchu, problemy ze wzrokiem i nauką mowy

Zespół Melnick-Needles nie wpływa na rozwój i możliwości intelektualne człowieka!

Diagnostyka:
- badanie fizykalne
- badania radiologiczne (zdjęcia rentgenowskie, tomografia komputerowa)
- dokładna analiza historii rodziny (wcześniejsze występowanie wad genetycznych w rodzinie)

Diagnostyka prenatalna - może być przeprowadzona drogą badań inwazyjnych jak amniopunkcja genetyczna między 15 a 18 tygodniem ciąży lub biopsja kosmówki między 10 a 12 tygodniem ciąży.

Możliwości leczenia
Na dzień dzisiejszy zespół Melnick-Needles jest nieuleczalny. Można korygować wady anatomiczne wynikające z tej choroby i specjalistycznie leczyć dolegliwości towarzyszące. Zalecanymi konsultacjami są:
- genetyczna
- radiologiczna
- ortopedyczna i chirurgiczna
- internistyczna i kardiologiczna
- pulmonologiczna
- urologiczna
- laryngologiczna
- okulistyczna
- fizjoterapeutyczna (u rehabilitanta, głównie ćwiczenia oddechowe)
- logopedyczna

Na podstawie:

Robertson S. P. Otopalatodigital syndrome spectrum disorders: otopalatodigital syndrome types 1 and 2, frontometaphyseal dysplasia and Melnick-Needles syndrome. European Journal of Human Genetics (2007) 15, 3–9. doi:10.1038/sj.ejhg.5201654; published online 23 August 2006

Genetics Home Reference
Online Mendelian Inheritance in Men
National Organisation for Rare Diseases