PHP 1a - rzadka choroba o skomplikowanej nazwie...

Naturalnie kości występują w układzie szkieletowym człowieka. Niestety czasami wapń odkłada się w innych tkankach tworząc zwapnienia. Bardzo rzadko dochodzi również do pozaszkieletowego wytwarzania się skostnień w obrębie wytworów tkanki łącznej. PHP 1a charakteryzuje się właśnie występowaniem zwapnienień lub skostnień w nietypowych miejscach na ciele, a także zaokrąglonymi rysami twarzy, krótkimi rękami i zaburzeniami hormonalnymi.

Inne nazwy choroby: pseudohypoparatyroidyzm typu 1a, rzekoma niedoczynność przytarczyc typu 1a, dziedziczna osteodystrofia Albright'a, Albright hereditary (AHO)

Rozpowszechnienie: Japonia: 7,2:1000 000; 400 przypadków we Francji; ogólnie - jeszcze nie określone (rok 2004)

Przyczyny i dziedziczenie: autosomalne dominujące - mutacja w genie GNAS1 - gen kodujący podjednostkę alfa białka Gs (w erytrocytach pacjentów osłabiona aktywność biologiczna tego białka).

Objawy choroby wynikają z zaburzeń stężenia hormonu zwanego parathormonem (PTH), wydzielanego przez przytarczyce, który kontroluje poziom wapnia, fosforanów i witaminy D w naszym organizmie (krew i kości). W przypadku pseudohipoparatyroidyzmu organizm produkuje odpowiednią ilość PTH, ale organizm jest "oporny" na jego działanie, co powoduje obniżenie poziomu wapnia we krwi i podwyższenie poziomu fosforanów.

Objawy i diagnostyka

zdj. nature.com

Opis kliniczny obejmuje pewne dysmorfie - zmiany w wyglądzie dziecka, a są to:
- otyłość
- niski wzrost
- okrągła twarz
- skrócenie palców w części dalszej oraz kości śródręcza (zwłaszcza 4. i 5.) i śródstopia

W badaniach rentgenowskich stwierdza się:
- wąski kanał lędźwiowy
- skrócenie paliczków rąk i kości śródręcza
- podskórne skostnienia

Zwykle typowe symptomy obejmują hipokalcemię, czyli niski poziom wapnia we krwi, objawiającą się nadpobudliwością nerwowo-mięśniową, kurczami, skurczami podudzi i stóp, a także napadami drgawek (tężyczka). U pacjentów może dochodzić do okresowej stymulacji tarczycy tyreotropiną bez jawnej niedoczynności tarczycy. Ponadto obserwuje się łagodne zaburzenia rozwojowe oraz opóźnienie okresu dojrzewania lub zwiększenie poziomu gonadotropiny.

W badaniach laboratoryjnych występują:
- hipokalcemia - niski poziom wapnia, poniżej 2,25 mmol/l
- hiperfosfatemia - wysoki poziom fosforanów, powyżej 1,4 mmol/l
- wysoki poziom parathormonu
- podwyższone TSH (tyreotropina - hormon stymulujący tarczycę) z normalnym lub niskim poziomem tyroksyny i trijodotyroniny (hormonów tarczycy)
- podwyższony poziom hormonu folikulotropowego oraz luteinizującego (sterujące płodnością) obserwowane po rozpoczęciu dojrzewania
- podwyższenie kalcytoniny (sterującej gospodarką wapniową organizmu)
- osłabienie odpowiedzi kortyzonu na ACTH
Zaburzenia hormonalne mogą stać się przyczyną spowolnienia rozwoju seksualnego, spadku energii życiowej i libido - z powodu niewydolności gonad (jajników u kobiet, jąder u mężczyzn), a także przybierania na wadze (niewydolność tarczycy).

Różnicowanie: z pierwotna i wtórna niedoczynność przytarczyc za pomocą testu Ellswortha i Howarda.

Postępowanie terapeutyczne
W leczeniu PHP 1a zaleca się supelmentację wapnia i witaminy D (alfacalcidiol i calcitriol). Należy regularnie sprawdzać poziom wapnia we krwi i w moczu (zapobiegać hiperkalcurii!), poziom parathormonu i masę kostną. Zaleca się konsultacje endokrynologiczne, genetyczne i dietetyczne.Jeśli dochodzi do zwiększenia poziomu fosforanów - bywa konieczne włączenie leków wiążących fosfor (np. węglan wapnia i octan wapnia) i zastosowanie diety ubogofosforanowej.Osoby chore wymagają stałej opieki doświadczonego pediatry, a także konsultacji u endokrynologa, ortopedy i w gabinecie stomatologicznym.

Dieta ubogofosforanowa
Polega na ograniczeniu fosforu w diecie do 800-1000mg na dobę. Warto pamiętać, że 1 g białka dostarcza od 12 do 16 mg fosforu. Produktami szczególnie obfitującymi w fosfor to:
- podroby np. wątróbka, nerki
- sery żółte, topione, podpuszczkowe, twarogowe
- fasola, groch (zalecana soja)
- ryby świeże, wędzone i solone
- mleko pełnotłuste
- chleby, kasza jęczmienna i gryczana oraz makarony

Kiedy do lekarza?
Konsultacji lekarskiej wymagają chorzy u których obserwuje się objawy obniżenia poziomu wapnia we krwi. Do takich objawów zaliczamy: skurcze mięśni, osłabienie mięśni, napady drgawek, zaburzenia rytmu serca, biegunki, a także: kruchość kości, próchnica, osteoporoza, depresja, zaburzenia nerwicowe, sucha skóra, kruchość paznokci i włosów.

Na podstawie:
Emedicine
Hindawi
Rarediseases.info.nih.gov
Nlm
Orphanet